Нашр шуд: 02 Апрели 2021

Диданд: 155

Изҳороти Ташиев (раиси КДАМ Қирғизистон Қамчибек Ташиев – тавз. ред) нисбати Ворух асосан иғвогарона аст: пешниҳод кардани он чизе, ки априорӣ барои тарафи дигар ғайри қобили қабул мебошад, маънои қасдан тамоми раванди гуфтушунидро ба бунбасти сарбаста бурда расониданро дорад.

Ва агар дидаву дониста набошад, пас ин бояд аз нотавонии мутлақ ва надоштани қобилияти баҳо додани воқеъбинонаи ҳодисаҳо шаҳодат диҳад», — гуфт сиёсатшинос ва коршинос оид ба Ховари Миёна ва Осиёи Марказӣ Александр Князев имрӯз ба «Азия-Плюс».

Ба гуфтаи вай, хомӯшии ҷониби Тоҷикистон дар ин вазъ – «рафтори ба истилоҳи мулоим ғайриконструктивӣ ва рафтори ҷониби Қирғизистон асоснок ба назар мерасад: чаро мушкилоти бе ин ҳам амалан ҳалнашавандаро боз ҳам шадидтар кардан, ҷанг эълон накунед».

«Аммо ин изҳорот, аз рӯи мушоҳидаҳои ман, босуръат ва бисёр сахт мундариҷаи миллатгароии зидди қирғизро дар байни тоҷикон, новобаста аз мавқеи расмии Душанбе, шадидтар кард. Фикр мекунам, ки вокуниши дахлдор аз ҷониби Қирғизистон дер давом нахоҳад кард, яъне маънои онро дорад, ки дараҷаи умумии потенсиали низоъ зиёд мешавад», — чунин мешуморад коршинос.

Князев мегӯяд, ки на ҷониби Қирғизистон ва на ҷониби Тоҷикистон ба ҳалли ин мушкилот омода нестанд, зеро ҷамъшавии зиддиятҳо дар сатҳҳои гуногун аз қадимулайём — аз шахсияти маъмулӣ то байнидавлатӣ идома дорад.

«Ягона роҳи ҳалли чунин мушкилоти марзӣ-ҳудудӣ табодули ҳамоҳангшудаи минтақаҳои баҳсии ба ҳам баробар мебошад. Роҳи дигар вуҷуд надорад, аммо ҳоло он ҳам ба назар номумкин аст, алалхусус бо назардошти рафтори на ҳама вақт муносиби мансабдорон. Ҳарду ҷониб барои мубодилаи мутамаддин бо таъмини ҷуброни зарурӣ ба аҳолӣ захираҳо надоранд ва ин ҳатман муноқишаҳои навро ба вуҷуд меорад, ки дар ҳарду ҳолат ҳам хусусияти иҷтимоӣ доранд, аммо яқинан бо истифода аз тасвири гунаҳгор шарҳ дода мешаванд», — гуфт Князев.

Ба гуфтаи ӯ, тахмин кардан осон аст, ки дар байни аҳолии қирғиз кӣ гунаҳгор эътироф мегардад ва кӣ дар байни аҳолии тоҷик гунаҳгор шинохта мешавад.

«Кори заҳматталаб ва тадриҷӣ зарур буда, барои иваз кардани қитъаҳои замин ҳадди аққал як тимсоли мусбат лозим аст, ки баъдан метавон ба он такя кард ва бори дигар таъкид менамоям, ки ин кори имконпазири ягонаи мушкилро идома дод», — хулоса кард Александр Князев.

Аммо, ҷомеаи Тоҷикистон аз ин изҳорот ба ташвиш афтод: корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ флешмоби «Ворух иваз нахоҳад шуд»-ро оғоз карданд ва эълом доштанд, ки омодаанд бо ҳар роҳ аз заминҳои худ дифоъ мекунанд. Дар ин мавзӯъ коршиносон ва рӯзноманигорон, ходимони фарҳанг ва собиқ мансабдорон низ суханронӣ карданд.

Аз ҷумла, собиқ вазири корҳои хориҷии Тоҷикистон Ҳамрохон Зарифӣ дар бораи шахсияти раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон гуфта гузашта, изҳороти ӯро комилан ҳазён хонд.

Нашр шуд: 29 Марти 2021

Диданд: 148

       БЕГОНАПАРАСТӢ БАР НАФЪИ ДУШМАНОНИ МИЛЛАТ

     Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ ва Созмони Милали Муттаҳид дар шароити имрӯза бо аксари кулли кишварҳои ҷаҳон робитаҳои ҳасанаи сиёсию иқтисодӣ, тиҷоратию сайёҳӣ ва фарҳангӣ барқарор намудааст. Ин ҳолати ҳуқуқӣ, аз як ҷиҳат, боиси пешрафти ҳамкории судманди дуҷониба ба манфиати тарафҳо гардида бошад, аз ҷиҳати дигар, дар заминаи омезиши фарҳангу тамаддунҳои гуногун ва раванди босуръати ҷаҳонишавӣ баъзе мушкилиҳоро дар назди ҷомеаи шаҳрвандии кишварҳои тоза ба истиқлол расида пеш овардааст. Бархӯрди муносибатҳои ҷамъиятӣ дар байни қавму миллатҳои гуногун боиси ворид шудани арзишҳои фарҳангӣ ва динию мазҳабии ойинҳои дигар ба кишварҳои якнавохти суннатӣ мегардад. Дар чунин вазъият зарурати таҳияи низоми дуруст ва оқилонаи муносибатҳои миллию фарҳангӣ ба хотири нигоҳ доштани сулҳу субот ба миён меояд. Дар байни қавму миллатҳо ва пайравони динҳои гуногун сарулибос яке аз унсурҳои муҳиме мебошад, ки тавассути он мансубияти нажодию миллӣ ва эътиқодии одамонро ба осонӣ муайян мекунанд.

     Ҳарчанд масъалаи эҳтиром гузоштан ба пероҳани миллӣ дар назари аввал ҳамчун як падидаи маъмулӣ ва муқаррарӣ пазируфта шавад, вале мушоҳидаҳо нишон медиҳанд, ки кӯшишҳои дигаргунӣ ворид намудан ба сохтори шаклгирифтаи он оҳиста-оҳиста хусусияти намоишкорӣ ва таҳдидовар касб мекунанд. Дар ниҳояти кор, фориғболӣ нисбат ба ин падида метавонад дар кохи бегазанди фарҳанги миллӣ рахнаи ноҷо ворид намояд. Аз ҳамин сабаб буд, ки дар суханронии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати Рӯзи модар тамоюли нохушоянди бегонапарастӣ, тарғиби либосҳои бегона ва анъанаҳои фарҳанги дигарон моҳиятан “як раванди ташвишовар” баҳогузорӣ карда шуд: “Ҳисси бегонапарастӣ ва тақлидко­рӣ дар мавриди сарулибос ва рафтору гуфтор дар байни занону духтарон метавонад ба устувории рукнҳои фарҳанги миллӣ таъсири манфӣ расонад.

     Бояд гуфт, ки дар иртибот ба сарулибоси динӣ ҳамчунин тақозо мешавад, ки пероҳани занон бояд ба услуби анъанавии либосҳои занона мувофиқат кунад ва дар он таъсири вежагиҳои либоспӯшии мардона набошад. Ин масъала натанҳо ба либос, балки ба риояи тарзи рафтор, гуфтор ва ҳаракатҳои фарқку­нан­даи ҳар ду ҷинс низ дахл дорад. Либоси зани мусулмон бояд боиффату озод бошад, матояш шаффофи тобанда набошад. Либос инчунин набояд танг, балки то андозае кушоду бороҳат дӯхта шавад, ки пасту баландии бадани занро намоён насозад. 

     Сазовори гуфтан аст, ки дар минтақаи ҷуғрофии Моварроуннаҳр, ки Тоҷикистон низ ба он дохил мешавад, занону бонувон пероҳанҳои шаклу муҳтавои комилан милли­доштаро ба бар мекарданд. Ин сарули­бос дар як вақт ҳам ифодагари баланди фарҳанги миллӣ ва ҳам гӯёи мансубияти динии мо буданд. Дар айни замон пероҳани мардумии тоҷикон дар марҳалаҳои гуногун андаруни худ табиати зебо ва идомаи анъанаҳои нотакрори ниёгонро ғунҷоиш медод. Масалан, сарулибос ва пероҳанҳои зебои миллие, ки дар ноҳия­ҳои Суғду Хатлон, Бадахшону Зарафшон, Рашту Ҳисор мепӯши­данд, дар маҷмӯъ як сиккаи зарандуди суннати аҷдодӣ бошанд, дар алоҳидагӣ бозгӯяндаи розҳои нуҳуфта ва зебоиҳои табиати пурғановати ҳар як водию иқлими Тоҷикистони азизу маҳбуб низ ба шумор мерафтанд. Ҷиҳати аз ҳама муҳим дар суннати пероҳани мардумии тоҷикон он аст, ки либоси мардонаву занонаи онҳо ҳамеша кушоду гулранг ва шинаму дилнавоз будааст. Газвору шалвор, пероҳан ва рӯсарию сарандози мо дар ҳеҷ як давру замон аз нигоҳи равонию шаҳво­нӣ риққатовару хушунатангез набудааст, ки матои атласу адраси ранго­ранг ва карбосу алачаи якранг намунаҳои беҳтарини онҳост.   

     Ҳамчунин,  бояд ёдовар шавем, ки гузаштагони мо дар па­зи­руфтани шакли сарулибоси муосир низ аз мавқеи суннатгароии миллӣ муносибат кардаанд. Ин раванд, ки дар таҷрибаи байналмилалӣ бо исти­ло­­ҳи кодекси либос (dress code) маъруфият дорад ва сароғоз дар Брито­ниёи Кабир пайдо шуда, ба зудӣ дар тамоми ҷаҳон паҳн гардидааст, ҳангоми баргузории чорабиниҳои сатҳи гуногун ва ташриф овардан ба ташкило­ту муассисаҳои давлатию ҷамъиятӣ риояи ҷиддии либоси расмиро тақозо менамояд. Намудҳои зиёди кодекси либос муқаррар гар­ди­дааст, ки ба тарҳи меъёрии пероҳани шахсони мансуб ба касбу корҳои гуногун аҳамияти махсус зоҳир менамояд, ҷузъиёти таркибии пӯшишҳои маъқул ва номақбулро ба тартиб меандозад.

     Сазовори мухтасар ёдовар шудан аст, ки миллати тоҷик аз қадимулайём либоси хоси хешро дошт ва ба маданияти либоспӯшии ин миллат дигар халқҳо ҳавас мехӯрданд. Анъанаи сарулибосҳои динии занону бонувони тоҷик дар ҳеҷ давру замон тақлиди кӯркӯронаи идеалҳои динҳои гуногун набудааст. Баръакс, либосҳои исломии миллишудаи тоҷикон падидаи арзишманде буданд, ки дар баробари мансубияти диниро таҷассум кардан ҳувияти миллии моро низ барҷаста нишон медоданд.   

     Хулоса, дар вазъияти баамаломада барои ҳифзи асолати сару­либоси миллӣ ва динию эътиқодии худ тарроҳони моро мебояд, ки дизайнҳои “тоза ба тоза, нав ба нав”-и пероҳанҳоеро пешниҳод намоянд, ки онҳо дар як вақт ниёзҳои динию дунявии занону бонувони тоҷикро баровардаи хайр гардонанд, аз нигоҳи завқу салиқа дилкашу рӯҳнавоз бошанд ва таваҷҷуҳи онҳоро аз истифодаи либосҳои бегона коста созанд. 

     Пӯшидани либоси миллӣ ва пос доштани фарҳанги пурғановату арзишманди ниёгонамон низ нишонае аз ватандорист. Устод Садриддин Айнӣ дар як мақолааш таъкид намуда: «Ҳар одаме, ки дуруст фикр мекунад, медонад, ки Ватан модари ӯст, Ватан хеш ва табори ӯст, Ватан шараф ва номуси ӯст, Ватан ҳама чизи ӯ ва ҳаёти ӯст! Ба ин сабаб, ҳар фарзанди одам, ки сифати инсонии худро гум накардааст, Ватани худро мисли модари худ, ҳатто, аз вай ҳам зиёдтар дӯст медорад, ӯро ҳимоят ва мудофиа мекунад». Ин суханони воқеан, пурарзиш барои ҳамаи мо сабақи бузург ва чароғи роҳнамо дар фаъолияти ҳаррӯзаамон бояд бошанд.

Малика Қосимова